O pszczołach

Pod nazwą „pszczoła” kryje się wiele gatunków owadów zapylających. W Polsce występuje ich blisko 470, zaś na całym świecie – nawet 20 tysięcy! Spośród naszych krajowych pszczół tylko jedna, pszczoła miodna, daje miód i pozostaje pod opieką pszczelarzy. Pozostałe gatunki, czyli pszczoły dziko żyjące, nie mają swoich opiekunów. Pszczolinki, trzmiele, murarki, makatki, zadrzechnie czy obrostki możemy spotkać w bardzo różnych siedliskach – w lasach, parkach, miastach, górach, na łąkach i polach – czyli prawie wszędzie! Niektóre pszczoły odwiedzają też nasze balkony i ogrody, dlatego mamy ogromną rolę w zapewnieniu im bazy pokarmowej (miejsc, gdzie znajdą pokarm – pyłek i nektar), a także miejsc do gniazdowania. Poznaj ten różnorodny i niesamowity świat pszczół!

Makatka zbójnica

Kontrastowo ubarwiona, dość duża żółto-czarna pszczoła. Ponieważ, jak na pszczoły, ma skąpe owłosienie, może przypominać osę, ale ma wyraźnie szerszą talię. Makatki zamiast żądła mają na końcu odwłoka kolec, którego używają do zawziętej obrony terytorium przed innymi pszczołami – stąd najprawdopodobniej wzięła się ich nazwa. Co ważne, jej bojowy charakter wykorzystywany jest wyłącznie przeciwko owadom, a obserwatorom przyrody nie robią krzywdy. Zbójnice, podobnie jak inne gatunki makatki, tworzą bardzo komfortowe, mięciutkie gniazda: ich wnętrze wyściełają włoskami zebranymi z liści roślin.

Smuklik złotawy

Malutka (7-8 mm), piękna pszczoła o złotawym, metalicznym połysku. Gniazduje w piaszczystych glebach, gdzie wykopuje rozbudowane norki – 15 cm pionowy korytarz rozgałęzia się na niewielkie poziome korytarzyki zakończone komórkami, w których składane są jaja. Smukliki tworzą społeczności, w których kilka starszych sióstr pomaga matce zajmować się młodszymi pokoleniami.

Pszczolinka ruda

To pszczoła, której grzbiet i boki porośnięte są pomarańczowymi włoskami, tworzącymi charakterystyczny rudy „płaszczyk”. U samic kolor jest bardzo intensywny, często wpadający wręcz w czerwień. Ma trochę ponad centymetr długości, a jej ulubionym pożywieniem jest pyłek i nektar z kwiatów porzeczki i agrestu.

Kornutka

Dość rzadka i niezwykła pszczoła. Czułki samców mogą być tak długie, jak ich całe ciało – dzięki temu można łatwo rozpoznać ten gatunek. Kornutki są bardzo wyspecjalizowane pokarmowo, to znaczy pożywiają się wyłącznie na wąskim gronie gatunków roślin. W Polsce najłatwiej je spotkać na roślinach motylkowych, np. wyce czy komonicy. Lubią otwarte, ciepłe tereny, nasłonecznione skraje lasów i naturalnie użytkowane łąki.

Trzmiel ziemny

Tak! Trzmiele to też pszczoły! Choć czasem budzą obawy z uwagi na swą wielkość, to w rzeczywistości jedne z najprzyjaźniejszych pszczół. Trzmiel ziemny, jak wszystkie trzmiele, ma pękatą budowę ciała i gęste futerko – w przypadku tego gatunku w kolorze czarno-żółtym z białą końcówką odwłoka. Spośród krajowych trzmieli, tworzy najliczniejsze społeczności liczące nawet 1000 osobników. Gniazda, jak sama nazwa wskazuje, zakłada pod ziemią, często w opuszczonych norach gryzoni. Zbiera pokarm z ponad 500 gatunków roślin kwiatowych.

Nożycówka

Nieduża, mierząca niecały centymetr pszczoła. Jej nazwa, występująca również w języku angielskim (scissor bee) i niemieckim (Scherenbiene) pochodzi od kształtu żuchwy. Jest niezbyt obficie owłosiona, ciemno ubarwiona, a odwłok u samców jest charakterystycznie zakrzywiony. Różne gatunki nożycówek preferują różne gatunki roślin pokarmowych, ale najwięcej z nich wybiera dzwonki.

Zadrzechnia fioletowa

Największa pszczoła żyjąca w Polsce, sięgająca 25-30 mm. Do 2016 r. była uznawana za wymarłą w naszym kraju, obecnie powraca ze względu na ocieplenie klimatu. Ma czarny odwłok i charakterystyczne fioletowe, mieniące się skrzydełka. Gniazda wygryza w martwym drewnie.

Murarka ogrodowa

Najsłynniejsza pszczoła samotna, czyli taka, która zakłada swoje indywidualne gniazdo. Ten niewielki (8-12 mm) gatunek można zaobserwować wczesną wiosną, już od marca. Chętnie zasiedla domki dla owadów przygotowane z trzciny lub rurek bambusowych. Pełni bardzo ważną rolę w zapylaniu drzew owocowych.

Obrostka letnia

Pospolita pszczoła piaszczystych terenów. Porośnięta białymi lub żółtopomarańczowymi włoskami, na odwłoku ma wyraźne czarne pasy. Samice mają bardzo charakterystyczne, obficie owłosione tylne nogi, które z wyglądu przypominają spodenki.

Pszczoła miodna

Najbardziej znany gatunek pszczół, bo jedyny, który został powszechnie udomowiony z uwagi na produkcję miodu. Pszczoły miodne tworzą duże rodziny. Są generalistkami - to znaczy korzystają z szerokiego wachlarza różnych gatunków roślin, a także spadzi produkowanej przez mszyce. Potrafią przekazywać sobie informacje o smacznych kwiatach za pomocą tańca, wskazującego m.in. kierunek świata i odległość do opisywanego miejsca.

Trzmiel kamiennik

To kolejny z 28 gatunków trzmieli występujących w Polsce. Jest prawie cały czarny, z wyjątkiem końca odwłoka, który pokryty jest czerwonymi włoskami. Samce mają również nieliczne żółte włoski blisko głowy. Bardzo rozpowszechniony w różnych rodzajach siedlisk i stosunkowo łatwo można go spotkać. Zapyla 360 gatunków roślin, a według wielu obserwatorów najczęściej odwiedza żółte kwiaty. Bardzo do niego podobny, ale dużo rzadszy jest trzmiel rudonogi - różni się od kamiennika rudymi włoskami na nogach.